Koreyada birinchi marta ko‘chaga chiqqanimda, ko‘zlarimni ishqalay boshladim: har 20 metrda bitta kofe shop. MEGA COFFEE, COMPOSE COFFEE, theVenti, Baekdabang, dalgona, latte, americano, cold brew, hot brew, slow brew, no brew — xullas, kofe ichmasang ham ichgandek bo‘lib yurorasan. Koreyaga shuncha kofe shop nimaga kerak? Chunki bu yerda kofe ichish — ichimlik emas, ijtimoiy pozitsiya. Kofe stakanini ushlab yurish — “Men bandman, men urbanman, men Seoulman” degan signal.
Statistikaga qarasak, Janubiy Koreya dunyodagi eng ko‘p kofe iste’mol qiladigan davlatlardan biri. Starbucks’lar soni hatto AQShdagi ba’zi shtatlardan ko‘proq. Har bir burchakda franchayzalar: bir xil menyu, bir xil interyer, bir xil “vibe”. Mahalliy brendlar ham franchayzaga aylangan — individuality? Yo‘q, bu yerda “mass identity” bor. Har bir kofe shop — bu “selfie zone”, “study zone”, “date zone”, lekin kamdan-kam hollarda “deep talk zone”.
Kofe shoplar bu yerda faqat ichimlik sotmaydi. Ular yolg‘izlikni maskalaydi. Har bir stolda bitta odam — AirPod taqib olgan, MacBook ochgan, lekin hech kim bilan gaplashmayapti. Bu kofe shoplar — insoniy muloqotni simulyatsiya qiladigan joylar. Ichkarida odam ko‘p, lekin suhbat kam. Kofe shoplar — bu “social silence”ning muqaddas maskanlari.
Men ham bir paytlar o‘sha stollardan birida o‘tirib, qo‘limda latte, yonimda kitob, lekin aslida hech narsa o‘qimay, faqat “ko‘rinish” uchun o‘tirganimni eslayman. Chunki bu yerda kofe shop — hayotning metaforasi: tashqi tomondan chiroyli, ichkarida esa bo‘shliq. Har bir stakan — vaqtni o‘ldirish uchun bahona, har bir stol — yolg‘izlikni yashirish uchun dekoratsiya.
Shu paytda o‘zimni angladim: men ham shu tizimning bir qismiga aylanganman. O‘z ishonchimni yo‘qotganimda, kofe shoplar menga “maskan” bo‘lib qoldi. Lekin bu maskan meni qutqarmadi, faqat vaqtni cho‘zdi. Kofe shoplar — Koreyaning eng katta paradoksi: ular odamlarni birlashtiradi, lekin aslida ajratadi. Ular jamiyatni band ko‘rsatadi, lekin aslida bo‘shliqni ko‘paytiradi.
Bugun orqaga qarasam, Koreyaga shuncha kofe shop nimaga kerak degan savolga javob oddiy: ular hayotning o‘rnini bosadigan dekoratsiya. Odamlar maqsad o‘rniga latte ichadi, suhbat o‘rniga Wi-Fi ulaydi, orzu o‘rniga franchayza stakanini ko‘taradi. Va men ham bir yil davomida o‘sha dekoratsiyaning bir qismi bo‘ldim. Endi esa bilaman: kofe shoplar hayotni to‘ldirmaydi, ular faqat bo‘shliqni bezatadi.